Phân là sản phẩm cuối cùng của quá trình tiêu hóa, mang theo rất nhiều thông tin quý giá về sức khỏe của cơ thể. Thói quen quan sát phân lại có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn và giúp bạn có thay đổi chế độ ăn uống phù hợp hơn. Đặc biệt, trong thực dưỡng, phân được xem là chỉ số vàng phản ánh dinh dưỡng và lối sống của bạn. Hãy xem ngay bài viết để học cách nhìn phân đoán bệnh chỉ qua một cái nhìn bạn nhé.

Tại sao cần quan sát phân đi cầu?

Quan sát phân đi cầu không chỉ là một thói quen vệ sinh mà còn là một phương pháp đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để theo dõi sức khỏe tổng thể. Thói quen này mang lại nhiều lợi ích thiết thực, giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng cơ thể và kịp thời điều chỉnh lối sống.
Một số lợi ích khi bạn biết cách quan sát phân đi cầu:

• Phát hiện sớm bệnh lý: Phân là một trong những tín hiệu đầu tiên mà cơ thể gửi đến khi có bất thường xảy ra. Sự thay đổi nhỏ trong màu sắc, hình dạng, kết cấu hoặc mùi của phân đều cảnh báo tình trạng sức khỏe của bạn. 
• Hỗ trợ điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý: Phân phản ánh trực tiếp cách bạn ăn uống hàng ngày. Chẳng hạn, phân khô và cứng có thể cho thấy cơ thể đang thiếu chất xơ, trong khi phân có mùi hôi bất thường có thể là dấu hiệu của việc tiêu thụ quá nhiều đạm động vật hoặc thực phẩm khó tiêu. Dựa vào tình trạng phân, bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Theo dõi hiệu quả của lối sống: Một chế độ ăn cân bằng, lành mạnh kết hợp với thói quen sinh hoạt tốt sẽ giúp phân đều đặn, mềm mại và có màu sắc bình thường. Ngược lại, nếu phân thường xuyên bất thường, đây có thể là dấu hiệu cần điều chỉnh cách sinh hoạt, như tăng cường vận động hoặc giảm căng thẳng.

Nhìn phân đoán bệnh là cách đơn giản nhất để bạn lắng nghe cơ thể, nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe, và chủ động phòng ngừa các vấn đề tiềm ẩn tốt nhất.

Phân bình thường thì như thế nào?

Theo quan điểm thực dưỡng, đầu vào tốt, đầu ra cũng sẽ tốt. Một chế độ ăn uống cân bằng và lối sống lành mạnh sẽ tạo ra phân đạt tiêu chuẩn, với các đặc điểm:

• Hình dạng: Thuôn dài như xúc xích. Hình dạng này cho thấy hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, các cơ co bóp của ruột hoạt động hiệu quả để tạo nên khối phân đều đặn và dễ dàng đi qua đường ruột.
• Màu sắc: Vàng sẫm, giống như trứng chiên quá lửa. Đây được xem là màu sắc lý tưởng, thể hiện trạng thái quân bình của cơ thể.
• Kích thước: Tương đương ngón chân cái. Kích thước này phản ánh sự đầy đủ của chất xơ và nước trong chế độ ăn uống, giúp khối phân dễ di chuyển qua ruột mà không gây khó chịu.
• Tính chất: Nổi trên mặt nước, cho thấy cơ thể hấp thụ tốt chất dinh dưỡng, phần thải chủ yếu là chất xơ.

Nếu phân không đạt những tiêu chuẩn này,, đó có thể là tín hiệu của những bất thường trong hệ tiêu hóa. Những thay đổi về hình dạng, màu sắc, hoặc tính chất có thể là lời cảnh báo về sự mất cân bằng trong chế độ ăn uống.

Nhìn phân đoán bệnh thông qua màu sắc

Màu sắc của phân được quyết định bởi sắc tố bilirubin từ gan và dịch mật. Phân vàng như trứng chiên quá lửa cho thấy hệ tiêu hóa hoạt động ổn định. Tuy nhiên, các màu sắc bất thường có thể chỉ ra vấn đề sức khỏe:

• Phân có màu xanh lá cây đậm: Có thể do ăn nhiều rau xanh hoặc quá trình tiêu hóa diễn ra nhanh, dịch mật không kịp chuyển hóa. Điều này thường gặp trong các trường hợp bị rối loạn tiêu hóa hoặc căng thẳng.
• Phân có màu vàng nhạt hoặc hơi xanh lỏng: Phân vàng nhạt hoặc hơi xanh, đi kèm kết cấu lỏng hoặc nát, thường là dấu hiệu của tiêu chảy. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng đường ruột, ngộ độc thực phẩm, hoặc phản ứng căng thẳng. Trường hợp này cần chú ý bù nước và chất điện giải kịp thời.
• Vàng đậm kèm chất nhầy: Phân có màu vàng đậm, đôi khi đi kèm chất nhầy, có thể xuất phát từ bệnh lý liên quan đến tuyến tụy, ký sinh trùng, hoặc do ăn quá nhiều thực phẩm màu vàng như cà rốt, khoai lang. Nếu tình trạng kéo dài, cần kiểm tra sức khỏe để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn.
• Đỏ tươi hoặc đỏ sẫm: Nếu không ăn thực phẩm màu đỏ (củ dền, thanh long đỏ, cà chua,...) mà phân vẫn có màu này, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề như nứt hậu môn, viêm ruột, trĩ, hoặc polyp đại tràng. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, màu đỏ sẫm có thể cảnh báo nguy cơ ung thư đại tràng.
• Phân đen: Phân đen thường xuất hiện khi bạn sử dụng thuốc chứa sắt hoặc bismuth. Tuy nhiên, nếu không dùng thuốc mà phân vẫn có màu đen, đây là dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy khả năng bị xuất huyết ở thực quản, dạ dày hoặc ruột non. 

Nhìn phân đoán bệnh thông qua mùi

Mùi phân tự nhiên đã có mùi hôi thối do quá trình lên men của hệ vi sinh đường ruột, hưng những thay đổi bất thường trong mùi có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng mà bạn cần phải lưu ý:

Phân có mùi tanh

Nếu phân có mùi tanh mạnh, đặc biệt khi kèm theo máu hoặc phân có màu đen, đây là dấu hiệu nghiêm trọng của xuất huyết đường tiêu hóa. Mùi tanh này thường có liên quan đến việc máu bị oxy hóa trong ruột. Nguyên nhân có thể là loét dạ dày, ung thư dạ dày, hoặc ung thư thực quản. Ngoài ra, các bệnh như bệnh Celiac, bệnh Crohn, viêm tụy mãn tính, và nhiễm trùng đường ruột cũng có thể gây ra mùi tanh này.

Phân có mùi chua

Mùi chua ở phân thường xuất hiện khi quá trình tiêu hóa và hấp thu bị rối loạn. Phân có mùi chua ở người lớn có thể do tình trạng nhiễm khuẩn, hoặc do sử dụng thuốc kháng sinh không đúng cách, gây loạn khuẩn ruột. Các bệnh lý như viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích, hoặc viêm tụy mãn tính cũng có thể dẫn đến mùi chua trong phân. 
Mùi phân cũng có thể chịu ảnh hưởng bởi thực phẩm bạn ăn. Ví dụ, nếu bạn tiêu thụ nhiều tỏi, hành tây, hay các thực phẩm chứa lưu huỳnh như thịt đỏ, sữa, hoặc rượu, phân có thể có mùi nặng hơn. Mùi này là kết quả của các hợp chất sulfuric được phân hủy trong quá trình tiêu hóa.
Khi mùi phân thay đổi bất thường, đặc biệt là khi đi kèm với các dấu hiệu khác như máu, màu sắc lạ, hoặc phân không bình thường, bạn nên chú ý và tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời. 

Nhìn phân đoán bệnh thông qua hình dạng và kích thước của phân

Các chuyên gia sức khỏe thường sử dụng biểu đồ phân loại Bristol để đánh giá chất lượng phân, từ đó nhận diện sớm các vấn đề về tiêu hóa. Mỗi loại phân trên biểu đồ này mang một ý nghĩa riêng biệt, trong biểu đồ này hình dáng phân được chia theo 7 loại như sau:


Trong 7 loại kể trên:

• Phân dạng 1 và 2 – Dấu hiệu táo bón: Phân loại này cho thấy quá trình tiêu hóa yếu, có thể do thiếu chất xơ trong chế độ ăn hoặc uống không đủ nước.
• Phân dạng 3 - Dấu hiệu của viêm đường ruột nhẹ: Phân có hình dạng giống xúc xích nhưng có nhiều vết nứt trên bề mặt có thể là dấu hiệu cho thấy đường ruột của bạn đang bị kích ứng hoặc viêm nhẹ.
• Phân dạng 4 - Phân chuẩn, dễ đại tiện: Phân có hình dạng mềm, mịn và giống như xúc xích, đây là hình dáng phân tốt nhất, cho thấy bạn không bị bệnh, cơ thể đang đi ngoài dễ dàng.
• Phân dạng 5,6 và 7 - Dấu hiệu tiêu chảy: Khi phân trở nên mềm, lợn cợn hoặc lỏng hoàn toàn, điều này cho thấy bạn có thể đang bị viêm nhiễm hoặc dị ứng thực phẩm. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 4 tuần, có thể bạn đang mắt phải các bệnh lý tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh Crohn, hoặc rối loạn tiêu hóa khác.

Nhìn phân đoán bệnh thông qua độ chìm nổi trong nước

Phân Nổi

Phân nổi là biểu hiện cơ thể hấp thụ tốt và loại bỏ chất thải dư thừa hiệu quả. Lúc này đa phần phân chứa nhiều chất xơ nhẹ nên sẽ dễ nổi trên mặt nước. Đa phần người áp dụng thực dưỡng đúng thường có phân nổi 
Nhưng trong trường hợp phân nổi mà lại có lớp váng mỡ thì đây lại là dấu hiệu xấu vì có thể bạn ăn qua nhiều chất béo (như thịt đỏ, đồ chiên rán), có thể cơ thể không tiêu hóa hết lượng mỡ dư thừa. Phân mỡ này có thể là dấu hiệu của sự hấp thụ dinh dưỡng kém hoặc có vấn đề về chức năng tiêu hóa, như bệnh lý về tuyến tụy, rối loạn tiêu hóa hoặc hội chứng kém hấp thu.

Phân Chìm

Trái ngược với phân nổi, phân chìm thường được xem là dấu hiệu cảnh báo cần chú ý. Phân chìm có thể xuất hiện khi chế độ ăn thiếu chất xơ, nhiều chất béo và khó tiêu. Điều này làm tăng nguy cơ táo bón và khiến phân trở nên nặng và dày, chìm dưới nước.
Hơn nữa, phân chìm cũng có thể là dấu hiệu của một hệ tiêu hóa yếu, đặc biệt là khi chức năng gan hoặc mật bị suy giảm, làm giảm khả năng sản xuất dịch mật cần thiết cho quá trình tiêu hóa mỡ.

Cách điều chỉnh phân đi cầu đạt tiêu chuẩn

Phân phản ánh trung thực sức khỏe của hệ tiêu hóa và chế độ ăn uống. Khi phân không đạt trạng thái lý tưởng đó là dấu hiệu cơ thể đang kêu cứu. Một trong những giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để đưa phân về trạng thái bình thường là áp dụng chế độ ăn thực dưỡng.
Chế độ thực dưỡng nhấn mạnh vào việc sử dụng thực phẩm tự nhiên, cân bằng âm dương, và phù hợp với thể trạng mỗi người. Thực phẩm chủ đạo bao gồm ngũ cốc nguyên cám, rau củ quả theo mùa, các loại đậu và rong biển, tất cả đều giàu chất xơ, vitamin, và khoáng chất.
Chất xơ trong những thực phẩm này đóng vai trò nhà điều hòa tự nhiên, giúp phân mềm hơn, tăng khối lượng phân và kích thích nhu động ruột. Ngoài ra, thực dưỡng cũng hạn chế thực phẩm dầu mỡ, đường tinh luyện và các chất kích thích, từ đó giảm gánh nặng cho gan, mật và hệ tiêu hóa.
Quan trọng hơn, thực dưỡng không chỉ cải thiện hệ tiêu hóa mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể. Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, toàn bộ cơ thể cũng vận hành trơn tru hơn. Hãy thử bắt đầu với  ăn thực dưỡng mỗi ngày với một chén cơm lứt, một bát canh rau củ và một ít rong biển. Bạn sẽ sớm nhận thấy không chỉ phân mà cả sức khỏe cũng thay đổi theo hướng tích cực.
Quan sát phân là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để theo dõi sức khỏe. Đừng e ngại thực hiện thói quen này, vì nó không chỉ giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn uống mà còn phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hãy lắng nghe cơ thể qua những dấu hiệu nhỏ nhất, bởi sức khỏe tốt bắt đầu từ việc hiểu rõ bản thân. Nếu phân chưa đạt chuẩn bạn hãy áp dụng ngay phương pháp thực dưỡng hiện đại, bạn sẽ cảm nhận ngay điều bất ngờ trong chính cơ thể mình.
Xem thêm:
=> Điều chỉnh phân đi cầu theo Thực dưỡng hiện đại
=> Thực dưỡng là gì? Hiểu đúng về thực dưỡng
=> Đánh bay mỡ thừa với chế độ ăn thực dưỡng giảm cân an toàn, hiệu quả