Câu nói tế bào ung thư sợ oxy (dưỡng khí) là một cách diễn đạt đơn giản hóa, xuất phát từ một quan sát khoa học nổi tiếng được gọi là hiệu ứng Warburg. Tuy nhiên, để hiểu rõ vấn đề, cần phân tích sâu hơn dựa trên cơ sở sinh học tế bào và ung thư học

Hiệu ứng Warburg là gì?

Hiệu ứng Warburg được Otto Warburg phát hiện vào đầu thế kỷ 20 (ông đoạt giải Nobel năm 1931). Hiệu ứng này chỉ ra rằng:
Tế bào ung thư có xu hướng ưu tiên sử dụng đường (glucose) theo con đường chuyển hóa yếm khí ( ít hoặc không có oxy), ngay cả khi môi trường chưa đủ oxy.
Điều này khiến các tế bào trở nên acid nhẹ, giúp chúng dễ dàng xâm lấn và di căn.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tế bào ung thư không tồn tại khi có oxy hay “sợ oxy”. Thực tế, nhiều tế bào ung thư vẫn sống và phát triển tốt trong điều kiện có oxy.

Vì sao tế bào ung thư thích con đường yếm khí?

Một số lý do chính:

• Chuyển hoá nhanh và hiệu quả về tốc độ: COn đường yếm khí (glycolysis) tuy tạo ít năng lượng (2ATP mỗi glucose so với 36-38 ATP ở hô hấp hiếu khí) nhưng lại diễn ra rất nhanh. Tế bào ung thư cần lượng lớn năng lượng nhanh để tăng trưởng và phân chia mạnh mẽ.
• Khả năng tồn tại trong môi trường thiếu oxy: Các khối y khi phát triển nhanh chống thiếu hụt oxy do mạch máu nuôi không kịp phát triển. Việc chuyển hóa yếm khí giúp tế bào ung thư sống sót trong môi trường này.
• Lợi thế cạnh tranh: Việc sản xuất ra acid lactic và tạo môi trường acid làm suy yếu hệ miễn dịch xung quanh khối u, tạo điều kiện thuận lợi cho sự di căn và phát triển của ung thư.

Vậy tế bào ung thư có thật sự “sợ” oxy?

Không hoàn toàn đúng. Thực tế: Tế bào ung thư có thể phát triển trong cả môi trường có oxy (hiếu khí) lẫn thiếu oxy (yếm khí).
Một số loại ung thư thâm chí tận dụng oxy để tăng trưởng mạnh hơn hoặc chống lại các liệu pháp điều trị.
Oxi không trực tiếp tiêu hết tế bào ung thư, nhưng môi trường giàu oxy sẽ phần nào hạn chế bớt khả năng sử dụng chuyển hóa yếm khí - giảm lợi thế về tốc độ phát triển nhanh của chúng.
Quan trọng hơn, tế bào ung thư có thể điều chỉnh linh hoạt giữa các con đường chuyển hoá để thích nghi với những thay đổi môi trường oxy quanh chúng.

Vai trò thực tế của oxi trong phòng và trị ung thư?

Dù oxy không tiêu diệt trực tiếp tế bào ung thư, nhưng: 

• Thiếu oxy (hypoxia) trong khối u liên quan đến khả năng kháng thuốc, kháng hoá trị và xạ trị. Khi thiếu  oxy, các liệu pháp điều trị thường kém hiệu quả.
• Tăng cung cấp oxy cho mô (ví dụ tập thể dục, cải thiện tuần hoàn máu, bổ sung oxy liệu pháp hỗ trợ) có thể giúp nâng cao hiệu quả điều trị, cải thiện khả năng đáp ứng của cơ thể, và hỗ trợ các phương pháp điều trị truyền thống (xạ trị, hoá trị).

Nghiên cứu khoa học về oxy và tế bào ung thư

Hiện nay, nhiều nghiên cứu tập trung vào:

• Liệu pháp cải thiện oxy trong khối u (hyperbaric oxygen therapy = HBOT) giúp tăng hiệu quả xạ trị và hoá trị.
• Tập thể dục thường xuyên cải thiện khả năng cung cấp oxy và miễn dịch của cơ thể, góp phần ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư.
• Các liệu pháp mới nhầm điều chỉnh môi trường vi mô của khối u, làm giảm tình trạng thiếu kêu thêm. Vi mô của khối u
• Làm giảm vi mô của khối u, làm giảm tình trạng thiếu oxy, hạn chế sự phát triển của tế bào ung thư.

Tế bào ung thư không sợ oxy, mà chỉ thích nghi với môi trường thiếu oxy bằng cách ưu tiên con đường chuyển hóa yếm khí. Oxy không tiêu diệt tế bào ung thư trực tiếp, nhưng việc đảm bảo cung cấp đủ oxy cho cơ thể có thể giúp hạn chế sự phát triển của khối u, tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao hiệu quả của các phương pháp điều trị.
Muốn hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa tế bào ung thư và oxy? Hãy xem ngay video với những phân tích chuyên sâu từ lương y Trần Ngọc Tài! Video sẽ giúp bạn có góc nhìn toàn diện hơn về chủ đề này, từ đó biết cách áp dụng kiến thức vào thực tế để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư hiệu quả hơn.